Burun qanaxmasının səbəbləri
Burun qanaxması (epistaksis) ümumi bir sağlamlıq problemi olaraq bir çox səbəbdən qaynaqlana bilər və fərqli yaş qruplarında müxtəlif tezliklə baş verə bilər. Əksər hallarda burun qanaxmaları ciddi bir təhlükə yaratmasa da, davamlı və ya tez-tez təkrarlanan hallarda sağlamlıq problemi işarəsi ola bilər. Burun qanaxmasının səbəbləri müxtəlif faktorlarla əlaqəli ola bilər, məsələn, ətraf mühit şərtləri, travmalar, qan laxtalanması ilə əlaqəli problemlər və ya müəyyən xəstəliklər. Bu yazıda burun qanaxmasının ən geniş yayılmış səbəblərini ətraflı araşdıracağıq və bu səbəblərin necə qarşısının alına biləcəyinə dair faydalı məlumatlar verəcəyik.
Burun quruluğu və ətraf mühit faktorları
Burun qanaxmasının ən geniş yayılmış səbəblərindən biri burun boşluğunun quruluğudur. Bu, xüsusilə quru və isti havalarda daha tez-tez baş verə bilər. İstilik sistemləri və kondisionerlər burundakı təbii nəm səviyyəsini azaldaraq burun içini qurudur və damarların daha həssas olmasına səbəb olur. Quru hava burundakı nazik damarları zəiflədir, bu da qanaxma riskini artırır. Eyni zamanda, yüksək rütubət səviyyəsi olmayan quru yerlərdə yaşayan insanlar bu problemə daha çox məruz qalır. Bu vəziyyətdə buruna nəmləndirici sprey istifadə edərək və ya hava nəmləndiricisi ilə mühitin nəmliyini artıraraq burun qanaxması riskini azaltmaq mümkündür.
Travmalar və zərbələr
Buruna yönəlmiş hər hansı fiziki təsir və ya travma burundakı damarların zədələnməsinə səbəb olaraq qanaxmaya yol aça bilər. Məsələn, buruna sərt bir şəkildə vurulması, düşmə nəticəsində baş verən zədələr və ya idman fəaliyyətləri zamanı alınan zərbələr bu kimi problemlərin yaranmasına səbəb ola bilər. Hətta burunu güclə qoparmaq və ya qaşımaq da burun qanaxmasına yol aça bilər. Bunu önləmək üçün travma riski olan vəziyyətlərdə ehtiyatlı olmaq, qoruyucu vasitələrdən istifadə etmək vacibdir. Travmaların qarşısını almaqla burun qanaxması hallarını minimuma endirmək mümkündür.
Damarların zəifliyi və qan laxtalanma problemləri
Bəzi insanlarda burun damarlarının incə və zəif olması burun qanaxmalarının baş vermə ehtimalını artırır. Burun damarlarının bu zəifliyi ilə əlaqəli olaraq hətta kiçik təzyiq də qanaxmaya səbəb ola bilər. Digər tərəfdən, qan laxtalanma problemi olan insanlar da burun qanaxması ilə daha çox qarşılaşır. Məsələn, laxtalanma ilə əlaqədar xəstəliklər və ya qan durulducu dərmanların istifadəsi burun qanaxmasını artıran faktorlardan biridir. Bu cür problemləri olan insanlar həkim məsləhəti ilə hərəkət etməli və ehtiyac olduqda uyğun müalicə almalıdır.
Allergik reaksiyalar və burun spreyindən həddindən artıq istifadə
Allergik reaksiyalar da burun qanaxmasına səbəb olan amillərdəndir. Allergiyalar səbəbilə burun içərisindəki selikli qişa qıcıqlanır və şişir. Bu vəziyyətdə insanlar burunu çox silmək və ya ovuşdurmaq istəyə bilərlər, bu da burundakı damarlara zərər verə bilər. Digər tərəfdən, burun spreylərinin həddindən artıq istifadəsi də qanaxma riskini artırır, çünki bu spreylər burundakı damarların qurumasına və incəlməsinə səbəb olur. Burun spreyi istifadəsi həkim tövsiyəsi ilə və miqdarında edilməlidir.
İnfeksiyalar və iltihabi proseslər
Burunda baş verən infeksiyalar və iltihabi proseslər də burun qanaxmasının səbəblərindən biridir. Sinüzit kimi iltihabi xəstəliklər burun boşluğunda qan dövranına təsir göstərərək burundakı damarların genişlənməsinə və həssas olmasına səbəb olur. İltihablı bölgədəki damarlar daha kövrək olur və kiçik bir zədə belə qanaxmaya gətirib çıxara bilər. Burundakı infeksiyaların vaxtında müalicə edilməsi bu cür qanaxmaların qarşısını almağa kömək edə bilər.
Hormonal dəyişikliklər və yaş faktorları
Hormonal dəyişikliklər, xüsusilə hamiləlik dövründə və ya yeniyetməlik vaxtında burun qanaxmalarının artmasına səbəb ola bilər. Hamiləlik zamanı hormonal dəyişikliklər qan dövranına təsir edərək burundakı damarların daha geniş və həssas olmasına gətirib çıxarır. Eyni zamanda, yaş faktoru da burun qanaxmasına təsir edir. Yaşlı insanlarda damarların elastikliyi azalır və daha həssas olur ki, bu da burun qanaxmasına yol açır. Hormonal dəyişikliklərlə əlaqəli burun qanaxmaları davamlı olarsa, həkimə müraciət etmək faydalıdır.
Hipertoniya və yüksək təzyiq
Yüksək təzyiq (hipertoniya) də burun qanaxmasına səbəb ola biləcək bir digər amildir. Yüksək təzyiq burundakı damarları daha çox təzyiqə məruz qoyur ki, bu da onların zədələnməsinə və qanaxmaya səbəb olur. Xüsusilə, yaşlı insanlar arasında yüksək təzyiq səbəbilə burun qanaxmaları daha çox müşahidə edilir. Yüksək təzyiqi idarə altında saxlamaq üçün həkim nəzarətində olmaq və təyin olunan dərmanları düzgün istifadə etmək bu riskləri azalda bilər.
Hava şəraiti və temperatur dəyişiklikləri
Burun qanaxmasının ən çox baş verən səbəblərindən biri də hava şəraitinin dəyişməsidir. İsti hava şəraitində burundakı damarlar genişlənir və həssas olur, bu da qanaxma riskini artırır. Eyni zamanda, soyuq havalarda isə burun içi qişa quruya bilər, bu da qanaxmaya səbəb ola bilər. Havanın dəyişməsinə qarşı buruna qulluq etmək, nəmləndirici vasitələrdən istifadə etmək faydalıdır.
