Dünyanın ən maraqlı bayramları
Dünyanın müxtəlif ölkələrində keçirilən bayramlar həmin cəmiyyətlərin tarixi, mədəni kökləri və dünyagörüşünü özündə əks etdirən unikal hadisələrdir. Hər bir bayramın özünəməxsus adət-ənənələri, simvolları, ritualları və dəyərləri vardır. Bu tədbirlər sadəcə insanları əyləndirməklə kifayətlənmir, eyni zamanda mədəniyyətlərin qlobal səviyyədə tanıdılmasına, fərqli düşüncə və ənənələrin paylaşılmasına xidmət edir. Müxtəlif ölkələrdə qeyd olunan rəngarəng bayramlar insanların həm bir-birlərinə, həm də təbiətə və tarixə olan münasibətlərini xatırladır, ənənələrin qorunub saxlanmasına və nəsildən-nəslə ötürülməsinə şərait yaradır.
Hindistan – Holi festivalı
Hindistanda hər il mart ayında baharın gəlişini qarşılamaq üçün keçirilən Holi festivalı rənglərin, musiqinin və sevincin bir araya gəldiyi ənənəvi bir bayramdır. İnsanlar bir-birlərinə müxtəlif rəngli toz (“gulaal”) və su ataraq coşğulu əyləncə təşkil edirlər. Bu bayramın dini kökləri Hindu mifologiyası ilə bağlıdır və xeyirin şər üzərində qələbəsini simvolizə edir. Krishna ilə əlaqəli əfsanələrdən ilhamlanan Holi cəmiyyətdə bərabərliyə və dostluğa çağırış kimi qəbul edilir. Festivalın əvvəlki gecəsində tonqal yandırılması (Holika Dahan) mərasimi keçirilir. Tonqal ətrafına toplaşan insanlar mənfi enerjini uzaqlaşdırdıqlarına inanır, daha sonra ertəsi gün rəngarəng şənliklərə qatılırlar. Bayramda ənənəvi olaraq gujiya (şirin piroq) və thandai (ətirli, südlü içki) kimi ləzzətli təamlar da hazırlanır.
İspaniya – La Tomatina
İspaniyanın Bunol şəhərində hər il avqustun son çərşənbə günü keçirilən La Tomatina festivalı bütün dünyanın diqqətini çəkən pomidor döyüşü kimi məşhurdur. Bir neçə saatlıq bu maraqlı “döyüş” zamanı iştirakçılar bir-birlərinə yetişmiş pomidorlar ataraq küçələri qırmızı rəngə boyayırlar. Festivalın yaranma səbəbinə dair müxtəlif rəvayətlər olsa da, ən geniş yayılan hekayə 1945-ci ildə karnaval zamanı başlayan təsadüfi davanın pomidor atma aksiyasına çevrilməsidir. O vaxtdan etibarən yerli ənənəyə çevrilən La Tomatina bu gün turizm baxımından da İspaniyanın diqqətçəkən tədbirlərindən biridir. Festival bitəndən sonra şəhərin küçələri su şlanqları ilə təmizlənir, iştirakçılar isə həyatlarında yaddaqalan bir təcrübə qazanmış olurlar.
Tayland – Songkran
Taylandın ən mühüm bayramlarından biri olan Songkran Tayland Yeni ili və su festivalı kimi tanınır. Hər il aprelin ortalarında keçirilən bu bayram üç-dörd gün davam edərək ölkənin hər tərəfindən insanları bir araya gətirir. Songkran ənənəsinə görə insanlar bir-birlərinə su atır, bununla da pisliyi, mənfi enerjini yuyaraq təmizlənməyə nail olurlar. Su festivalının bu qədər coşqu ilə qeyd olunması, həm də Taylandın isti iqlimi ilə bağlıdır: küçələrdəki su döyüşləri xalq üçün əsl bayram ovqatı yaradır. Evlərdə və məbədlərdə Buddha heykəlləri su ilə yuyulur, yaşlıların əllərinə su tökərək onların xeyir-duası alınır. Bütün bunlar cəmiyyətdə hörmət və sevgi duyğusunu daha da möhkəmləndirir.
Meksika – Ölülər günü
Hər il noyabrın 1-də və 2-də Meksikada qeyd edilən Ölülər günü (Día de los Muertos) dünyada unikal mədəni bayramlardan biri kimi qəbul edilir. Bu bayramda Meksika xalqı dünyasını dəyişən yaxınlarını xatırlayır və ruhlarının geri döndüyünə inanırlar. Ölüm Meksika mədəniyyətində kədərli bir hadisə kimi deyil, həyatın təbii davamı kimi qəbul olunduğundan bayram şən əhval-ruhiyyə ilə keçir. Evdə və ya ictimai məkanlarda mərhumların sevdiyi yeməklər, şəkər kəllə fiqurları (calaveras de azúcar), marigold (cempasúchil) gülləri və digər bəzəklərlə dolu altarlar qurulur. İnsanlar üzlərini kəllə formasında bəzəyir, rəngarəng geyimlər geyinərək karnavallara qatılırlar. Bu yolla həm itkilər xatırlanır, həm də həyatın dəyəri bir daha vurğulanır.
İtaliyanın romantik şəhəri Venedik hər il fevral ayının sonlarına doğru maska və kostyum festivalına – Venedik karnavalına ev sahibliyi edir. Əslən orta əsrlərə dayanan bu ənənə sosial təbəqələr arasındakı fərqləri gizlətmək üçün karnaval zamanı maska taxma adətindən yaranıb. İndi isə bu incə və bəzəkli maskalar Venedik karnavalının əsas simvoluna çevrilib. Möhtəşəm su kanalları və dar küçələr boyunca keçirilən musiqili tədbirlər, teatr tamaşaları, bal maskaradları karnavala xüsusi ab-hava qatır. İnsanlar müxtəlif obrazlara bürünür, azadlığın və yaradıcılığın verdiyi coşqunu hiss edirlər. Karnaval günlərində şəhərin mətbəxində “frittelle” adlı ənənəvi şirniyyatlar bişirilir və bayram sevincini daha da artırır.
Çin – Fənər festivalı
Çin Yeni ilinin (Bahar festivalının) son günündə, ay təqvimi ilə ilin ilk dolunay gecəsində Fənər festivalı keçirilir. Qədim dövrlərdən bəri Çində fənərlər işığı, ümidliyi və uğuru simvolizə edir. Bu festivalda küçələr, evlər, məbədlər saysız-hesabsız rəngarəng fənərlərlə bəzədilir. İnsanlar bu fənərlərin üzərinə ailə simvolları, mifoloji səhnələr və ya ənənəvi naxışlar çəkir, həmçinin mətn və tapmacalar yazırlar. Fənər festivalı müddətində ən populyar yeməklərdən biri “tangyuan” adlı şirin düyü toplarıdır. Dairəvi formaları ailə birliyini və harmoniyanı təmsil edir. Festival boyunca təşkil edilən şir və əjdaha rəqsləri isə bolluq, rifah və uğur gətirdiyinə inanılan ənənəvi tamaşalardır.
ABŞ – Halloween (Cadılar bayramı)
Hər il oktyabrın 31-də qeyd olunan Halloween qədim Kelt “Samhain” festivalından qaynaqlanır. ABŞ-da xüsusilə populyar olan bu bayram qorxu simvolları, xəyallar, cadılar və balqabaqlar kimi elementləri ilə seçilir. Axşamüstü uşaqlar qorxulu və əyləncəli kostyumlar geyinib qonşu evlərin qapılarını döyərək “Trick-or-Treat” (Şirinlik, yoxsa sürpriz?) deyə soruşurlar. Əksər hallarda onlara şirniyyat verilir, amma bəzən zarafatlar və balaca qorxutmalar da ola bilər. Evlər və bağçalar balqabaqdan hazırlanmış fənərlər (Jack-o’-lantern), skeletlər, cadu fiqurları və digər qorxunc atributlarla bəzədilir. Halloween, həm də bir çox əyləncə tədbirləri – kostyum partiləri, qorxulu ev turları, qorxu filmləri gecələri ilə müşayiət olunur.
Dünyanın dörd bir yanından gətirilən bu nümunələr müxtəlif mədəniyyətlərin necə rəngarəng və maraqlı olduğunu ortaya qoyur. Hər bir bayramın özünəməxsus tarixi, dini və mədəni əsasları olsa da, onların ortaq cəhəti insanları bir araya gətirməsi, birlik və paylaşma duyğusunu gücləndirməsidir. Bayramlar turistlərin diqqətini cəlb etməklə yanaşı, yerli ənənələrin davam etdirilməsinə və nəsillər arasında körpü qurulmasına da şərait yaradır. Bu isə bir daha göstərir ki, mədəni müxtəliflik və rəngarəng festival ənənələri dünyanı daha maraqlı və zəngin bir yerə çevirir.
