Ən bahalı minerallar hansılardır?
Dünyanın bizə bəxş etdiyi nemətlər içərisində çox zəngin yeraltı və yerüstü sərvətlər mövcuddur. Bu sərvətlər təkcə iqtisadi dəyəri ilə deyil, həm də bəşəriyyətin tarixi inkişafında oynadıqları rol ilə diqqəti cəlb edir. Yer qabığında olan müxtəlif minerallar insanın marağına səbəb olmaqla yanaşı, texnologiya və sənayedə də geniş istifadə olunur. Bəzi minerallar isə hədsiz dərəcədə nadir olduqları üçün xüsusi status qazanır və böyük məbləğlər qarşılığında alınıb-satılır. Nadir və bahalı mineralların böyük hissəsi zərgərlik sənayesində, eyni zamanda kolleksionerlər arasında daima yüksək tələbat görür. Bu cür mineralların dəyəri onların kimyəvi və fiziki xüsusiyyətlərindən, rənglərinin cazibəsindən və bazardakı mövcudluq səviyyəsindən asılı olur. Xüsusən, unikal rəng çalarlarına sahib və yüksək saflaşma dərəcəsi ilə seçilən nümunələr hər zaman daha çox qiymətləndirilir. Əsrlər boyu hökmdarların, sarayların və yüksək zümrənin incilərindən sayılan bu daşların məşhurluğu müasir dövrdə də azalmayıb. Mənşə ölkəsinə görə fərqli əfsanələrə və tarixi hekayələrə malik olan bu minerallar elmi cəhətdən öyrənildikcə yeni kəşflərə yol açır. Həm zərif görünüşləri, həm də sərtlik kimi güclü xüsusiyyətləri ilə seçilən nadir minerallar insan yaradıcılığının və təbiət möcüzələrinin unikal vəhdətini özündə cəmləşdirir.
1. Almaz
Almaz dünyanın ən sərt təbii materiallarından biridir və məhz bu xüsusiyyəti mineralı xüsusilə qiymətli edir. Çoxlarının bildiyi kimi almazın müqayisəedilməz sərtliyi sənayedə də geniş istifadə olunmasına səbəb olur. Zərgərlikdə almazın əsas üstünlüklərindən biri onun bənzərsiz parıltısı və işığı möhtəşəm şəkildə əks etdirməsidir. Almazın şəffaf və ya ağ olmaqla yanaşı, müxtəlif rənglərdə də tapılması böyük maraq doğurur. Mavi, çəhrayı, sarı, hətta qırmızı kimi nadir almazlar olduqca yüksək qiymətə sahibdir. Bu mineralın qiyməti ümumiyyətlə dörd əsas göstərici – karat, rəng, aydınlıq və kəsimə görə müəyyən edilir. Böyük ölçülü və çirksiz almazlar bazarda nadirlik baxımından daha yüksək qiymətə çıxır. Zaman keçdikcə müxtəlif zərgərlik üslubları yaransa da, almaz hər zaman prestijli zinət əşyalarının ayrılmaz tərkib hissəsi olaraq qalır. Tarix boyu padşahların taclarını, sarayların incilərini bəzəyən almaz, eyni zamanda uzunömürlülük və möhkəmlik rəmzi kimi qəbul edilir. İstehsal texnologiyalarının inkişafı nəticəsində laboratoriya şəraitində də almaz yetişdirmək mümkün olsa da, təbii almazın dəyəri, gözəlliyi və onunla bağlı tarixi irs hər zaman böyük maraq doğurur.
2. Yaqut
Yaqut korundum mineralının qırmızı formasıdır və bəzi mənbələrə görə “daşların kraliçası” adlandırılır. Onun qırmızı rəngi içərisindəki xrom elementinin miqdarından və tərkibindən asılı olaraq dəyişir. Möhtəşəm parıltısı və canlı rəngi sayəsində yaqut əsrlər boyu sarayların, imperatorların sevimli daşlarından biri olmuşdur. Yüksək sərtlik səviyyəsi ona gündəlik taxılma zamanı davamlılıq bəxş edir. Böyük ölçülü və çirksiz yaqutlar çox nadir rast gəlinir və onların qiyməti bəzən almazların dəyərini də geridə qoyur. Tarixi qaynaqlarda yaquta sahib olmağın güc və ehtişam rəmzi sayıldığı qeyd edilir. Xüsusən, “qandanqırmızı” və ya “güldanqırmızı” adlandırılan xüsusi rəng çalarları bazarda olduqca qiymətlidir. İnanc odur ki, yaqut ürəkdən gələn istək və ehtirası artırır, sahibinə cəsarət və sevgi gətirir. Bu mineralı tez-tez qızıl üzük və boyunbağılarda görmək olur, onun qırmızı parıltısı insan gözünü heyran edir. Müasir dövrdə də yaqut zərgərlik dünyasında prestij simvolu hesab edilir və kolleksionerlər ən nadir nümunələri əldə etmək üçün yüksək məbləğlər ödəyirlər.
3. Zümrüd
Zümrüd xüsusi yaşıl rəngi ilə hər kəsin diqqətini çəkən mineral növüdür və bir çox mədəniyyətlərdə bahar, təbiət və yenilənmə rəmzi sayılır. Bərkliyi və dayanıqlılığı sayəsində zərgərlik əşyalarında geniş istifadə olunur. Ustad zərgərlər zümrüdü kəsərkən onun daxilindəki çatları və daxili quruluşu nəzərə almalıdırlar, çünki bu daş bəzən incə kəsimlərdə həssas ola bilir. Yüksək keyfiyyətli zümrüdlər parlaq və “təmiz” yaşıl tonları ilə qiymətləndirilir, tərkibindəki çatlardan azad olması və aydın görünüşə malik olması əsas meyar hesab edilir. Bəzi zümrüdlərin içərisində rast gəlinən təbii çatlar “jardin” adlandırılır və onların daşın unikal təbiətinin sübutu kimi qəbul edildiyi söylənir. Əfsanələrə görə, zümrüd xoşbəxtlik və sevgi gətirir, ürəyi və ruhu təmizləyir, mənəvi sakitlik bəxş edir. Köhnə zamanlardan bəri zümrüd sehirli gücün simvolu hesab olunaraq müxtəlif dini mərasimlərdə istifadə edilmişdir. Bir çox mədəniyyətlərdə kral ailələri ən yaxşı zümrüdləri öz xəzinələrində saxlayır və onlardan xüsusi təntənəli mərasimlərdə istifadə edirlər. Müasir dövrdə də zümrüd nadirliyi və gözqamaşdırıcı gözəlliyi sayəsində lüks zərgərlik məmulatlarının ayrılmaz parçası olmaqda davam edir. Onun saf və dərin yaşıl tonu nəfis kəsimlərlə birləşərək həm gündəlik, həm də xüsusi dəvətlər üçün ideal zinət əşyaları yaradır.
4. Rodium
Rodium nadir tapıldığı və sənayedə özünəməxsus istifadəyə malik olduğu üçün yüksək qiyməti ilə seçilir. Gümüşü-ağ rəngli bu metal əsasən platinin və palladiumun ərintisi kimi dekorativ məqsədlər üçün istifadə olunur. Onun yüksək əks etdirmə qabiliyyəti və korroziyaya qarşı müqaviməti zərgərlik sənayesində geniş tətbiqinə şərait yaradır. Rodium örtüklü zinət əşyaları daha parlaq səthə malik olur və təbii ki, köhnəlmə və cızıqlanmaya qarşı daha davamlıdır. Nadir olması səbəbindən rodiuma tələbat yüksəkdir və bu bazarda onun qiymətinin daim yüksəlməsinə gətirib çıxarır. Bu metal, həm də avtomobil katalitik konvertorlarında zərərli qazların çevrilməsində səmərəlilik üçün istifadə edilir, bu da rodiumun sənayedə əvəzsiz rola sahib olduğunu göstərir. Elektronika sahəsində də keçiricilik qabiliyyəti və kimyəvi dayanıqlılığı səbəbindən xüsusi hissələrin istehsalında rodiuma böyük tələbat vardır. Unikal parıltısı və davamlılığı zərgərliyi sevənlərin, xüsusilə də modern dizaynları qiymətləndirənlərin diqqətini çəkir. Rodiumun yüksək dəyər qazanmasında onun illər keçdikcə daha da çətin əldə olunması və bazardakı məhdudiyyəti əsas rol oynayır. Bütün bu xüsusiyyətlər onu həm sənaye, həm də zərgərlik dünyasının vacib metalına çevirir.
5. Aleksandrit
Aleksandrit rəngini dəyişdirən nadir xüsusiyyəti ilə qeyri-adi daşlardan biri sayılır və hər işıq şəraitində fərqli görünüş sərgiləyə bilir. Günəş işığında yaşılımtıl, süni işıqda isə bənövşəyi və ya qırmızımtıl tonlara çevrilən bu mineralın gözəlliyi insanı valeh edir. Rus çarı II Aleksandrın şərəfinə adlandırılan mineral ilk dəfə Ural dağlarında kəşf edilmiş və zamanla dünya zərgərlik bazarında özünəməxsus mövqe qazanmışdır. Aleksandritin nadirliyi onu əldə etməyi çətinləşdirdiyi üçün bazarda dəyərini olduqca yüksək saxlayır. Bu daş bəzən “gündüz zümrüdü, gecə yaqutu” kimi də təsvir olunur, çünki işıq şəraitinə görə rəngi dəyişdikdə fərqli mineral növlərini xatırladır. İnanca görə, aleksandrit daşı insanın əhval-ruhiyyəsinə müsbət təsir edir, daxili intuisiyanı və gücü gücləndirir. Onun fərqli rəng çalarlarını daşıyarkən sanki ayrı-ayrı emosiyaların və enerjilərin harmoniyasını hiss etmək mümkündür. Kolleksionerlər arasında yüksək qiyməti ilə seçilən aleksandriti tapmaq çətindir və böyük ölçülü nümunələr çox nadir hallarda rast gəlinir. Zərgərlikdə bu daşı üzük, sırğa və boyunbağılarda istifadə edən dizaynerlər, ona xüsusi forma verərək rəng dəyişmə xüsusiyyətini daha da vurğulamağa çalışırlar. Hər bir aleksandrit, düzgün kəsim və peşəkar emal sayəsində özündə gizli bir sehri canlandırır, bu da daşın unikal dəyərini daha da artırır.
