Əzələ spazmı nədir?

Əzələ spazmı əzələlərin qeyri-ixtiyari, ani və ağrılı sıxılmasıdır. Bu vəziyyət çox vaxt gündəlik həyatımızda rast gəlinən və ciddi narahatlığa səbəb ola bilən bir haldır. Əzələ spazmının yaranma səbəbləri müxtəlifdir: elektrolit balansının pozulması, dehidrasiya, əzələ yorğunluğu və ya uzanma, qida çatışmazlığı və bədənə zərər verən faktorlar bu səbəblər arasındadır. Ən çox ayaq əzələlərində, xüsusilə də baldır və topuq əzələlərində rast gəlinir. Bu halın yaranma mexanizmi əzələ liflərinin qeyri-adi şəkildə uzanması və sıxılması ilə izah olunur. Əzələ spazmı, xüsusən də idmançılar və ağır fiziki işlə məşğul olan insanlar üçün daha çox yayılmış bir problemdir. Əzələ spazmının qarşısını almaq üçün düzgün qidalanma, kifayət qədər maye qəbul etmək, müntəzəm idman etmək və əzələləri düzgün şəkildə qızdırmaq lazımdır. Əgər əzələ spazmı çox tez-tez baş verirsə həkimə müraciət etmək vacibdir. Belə hallarda həkim spazmın altında yatan əsas səbəbi müəyyən etmək və müvafiq müalicə tədbirlərini tətbiq etmək üçün araşdırma aparacaq.

Əzələ spazmının əlamətləri

Əzələ spazmı əzələlərdə ani və kəskin ağrı ilə xarakterizə olunur. Bu ağrı çox vaxt əzələ sıxılmasının dərhal ardınca baş verir və spazm keçənə qədər davam edir. Əzələ spazmının əlamətləri arasında əzələ sərtliyi və toxunma zamanı əzələ liflərinin bərkliyi də daxildir. Həmçinin, spazm keçdikdən sonra əzələdə yüngül bir ağrı və ya narahatlıq hissi qala bilər. Əgər spazm gecə saatlarında baş verirsə, bu, yuxusuzluğa səbəb ola bilər və gün ərzində yuxululuq və yorğunluq yarada bilər. Bəzi hallarda, əzələ spazmı zamanı dəri rənginin dəyişməsi, qızartı və ya şişkinlik müşahidə oluna bilər. Əzələ spazmı baş verən bölgədə hərəkət məhdudiyyəti də yaranır ki, bu da günlük fəaliyyətləri yerinə yetirməkdə çətinliklərə səbəb ola bilər. Uzun müddət davam edən və tez-tez təkrarlanan əzələ spazmları əzələlərdə qalıcı zədələnmələrə və funksional problemlərə yol aça bilər. Bu səbəbdən də əzələ spazmlarının qarşısını almaq və müalicə etmək üçün vaxtında tədbir görmək mühümdür.

Əzələ spazmının səbəbləri

Əzələ spazmının yaranma səbəbləri çox müxtəlifdir və bir neçə faktora bağlı ola bilər. İlk növbədə, əzələlərin həddindən artıq yüklənməsi və yorğunluğu spazmların yaranmasına səbəb ola bilər. Xüsusilə də idmançılar və ağır fiziki işlə məşğul olan insanlar arasında bu hal geniş yayılmışdır. Elektrolit balansının pozulması, yəni kalium, kalsium və maqnezium kimi mineralların çatışmazlığı da əzələ spazmına səbəb ola bilər. Dehidrasiya, yəni bədəndə kifayət qədər mayenin olmaması da əzələ spazmlarının yaranmasına gətirib çıxara bilər. Qidalanma pozğunluqları və ya bəzi dərmanların yan təsirləri də əzələ spazmına səbəb olan amillər arasındadır. Həmçinin, bədəndə qan dövranının zəifləməsi və əzələlərin kifayət qədər oksigen almaması da spazmların yaranma səbəblərindən biridir. Əzələ spazmları, həmçinin bəzi tibbi vəziyyətlərin, məsələn, şəkərli diabet, hipotiroidizm və ya sinir sistemi xəstəliklərinin bir əlaməti ola bilər. Bu səbəbdən, tez-tez və şiddətli əzələ spazmları yaşandıqda həkimə müraciət etmək vacibdir.

Əzələ spazmının qarşısını almaq üsulları

Əzələ spazmlarının qarşısını almaq üçün bir neçə sadə, lakin təsirli üsul mövcuddur. İlk növbədə, düzgün qidalanma və kifayət qədər maye qəbul etmək çox vacibdir. Elektrolit balansını qorumaq üçün kalium, kalsium və maqnezium kimi minerallarla zəngin qidalar qəbul etmək lazımdır. Məsələn, banan, süd məhsulları və yaşıl tərəvəzlər bu mineralları təmin edən əsas qidalardandır. Həmçinin, idman zamanı və ya fiziki fəaliyyətlə məşğul olarkən kifayət qədər su içmək vacibdir. Əzələləri düzgün şəkildə qızdırmaq və yavaş-yavaş sərinləmək də spazmların qarşısını almaq üçün önəmlidir. İdman etməzdən əvvəl və sonra əzələləri uzatmaq və masaj etmək də əzələ gərginliyini azaltmağa kömək edir. Rahat bir yataqda yatmaq və düzgün yuxu rejimini qorumaq da əzələ spazmlarının qarşısını almağa kömək edir. Bəzi hallarda, həkim məsləhəti ilə əzələləri rahatladan dərmanlar və ya qida əlavələri qəbul etmək də mümkündür. Əgər spazmlar çox tez-tez baş verirsə, həkimə müraciət etmək və lazım gəldikdə tibbi müayinələrdən keçmək vacibdir.

Əzələ spazmının müalicəsi

Əzələ spazmı baş verdikdə dərhal tədbir görmək vacibdir. İlk növbədə, spazmın olduğu əzələni rahatlatmaq və uzatmaq lazımdır. Məsələn, baldır əzələsində spazm baş verərsə ayağı düzəldərək barmaqları yuxarıya doğru çəkmək təsirli bir üsuldur. Həmçinin, spazm olan əzələni yüngülcə masaj etmək və istilik tətbiq etmək də ağrının azalmasına kömək edə bilər. Bəzi hallarda, soyuq kompres də spazmın səbəb olduğu şişkinliyi və ağrını azaltmağa kömək edir. Ağrıkəsici və əzələ rahatladıcı dərmanlar da həkim məsləhəti ilə qəbul edilə bilər. Spazm keçdikdən sonra əzələni düzgün şəkildə uzatmaq və hərəkət etdirmək vacibdir ki, əzələ yenidən spazm etməsin. Əgər spazmlar çox tez-tez baş verirsə və ya uzun müddət davam edirsə, həkimə müraciət etmək və lazımi müayinələrdən keçmək vacibdir. Belə hallarda, həkim spazmın altında yatan səbəbi müəyyən etmək və müvafiq müalicə tədbirlərini təyin etmək üçün müxtəlif testlər apara bilər. Bu testlər arasında qan analizləri, əzələ biopsiyası və ya elektromioqrafiya (EMG) kimi testlər yer ala bilər.

Əzələ spazmı ilə bağlı miflər və həqiqətlər

Əzələ spazmı ilə bağlı bir çox mif və yanlış məlumat mövcuddur. Məsələn, bəzi insanlar düşünür ki, əzələ spazmı yalnız yaşlı insanlarda və ya idmançılarda baş verir. Halbuki, əzələ spazmı hər yaşda və hər fiziki vəziyyətdə olan insanlarda baş verə bilər. Başqa bir mif isə əzələ spazmının yalnız dehidrasiya səbəbindən yarandığıdır. Halbuki, əzələ spazmının bir çox fərqli səbəbi ola bilər, o cümlədən elektrolit balansının pozulması, əzələ yorğunluğu və bəzi tibbi vəziyyətlər. Həmçinin, bəzi insanlar düşünür ki, əzələ spazmı keçdikdə heç bir müalicəyə ehtiyac yoxdur. Halbuki, əzələ spazmı təkrarlanan və şiddətli hallarda ciddi tibbi vəziyyətlərin əlaməti ola bilər və mütləq müayinə və müalicə tələb edə bilər. Əzələ spazmının qarşısını almaq və müalicə etmək üçün düzgün məlumatlanmaq və tədbirlər görmək vacibdir. Həkim məsləhəti və düzgün qidalanma, müntəzəm fiziki fəaliyyət və kifayət qədər maye qəbulu ilə əzələ spazmlarının qarşısını almaq mümkündür.