İnsanlarda ən çox yaranan 5 xəstəlik
İnsan sağlamlığı üçün ən böyük təhlükələrdən biri müxtəlif xəstəliklərdir. Hər il milyonlarla insan dünyada müxtəlif xəstəliklərə yoluxur və bu xəstəliklərin təsiri həyat keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. Bu yazıda insanlarda ən çox rast gəlinən 5 xəstəlik və onların təsirləri haqqında məlumat verəcəyik. Bu xəstəliklərin səbəbləri, simptomları və qarşısını alma yolları haqqında məlumat sahibi olmaq daha sağlam və uzun ömür yaşamaq üçün vacibdir.
1. Ürək-damar xəstəlikləri
Ürək-damar xəstəlikləri dünyada ölüm səbəbləri arasında birinci yerdədir. Bu xəstəliklərə ürək çatışmazlığı, koronar arter xəstəliyi, insult və yüksək təzyiq kimi hallar daxildir. Ürək-damar xəstəliklərinin yaranmasında əsas amillər arasında qeyri-sağlam qidalanma, fiziki aktivliyin azlığı, piylənmə və siqaret çəkilməsi yer alır. Xəstəliyin əlamətləri arasında sinə ağrısı, nəfəs darlığı, ürək döyüntülərində sürətlənmə və yorğunluq vardır. Erkən diaqnoz və müalicə, həyat tərzində dəyişikliklər, qidalanma və müntəzəm fiziki aktivliklə bu xəstəliklərin qarşısını almaq mümkündür.
2. Şəkərli diabet
Şəkərli diabet orqanizmdə insulin hormonu ilə əlaqəli problemlər nəticəsində meydana gələn bir xəstəlikdir. Tip 1 və tip 2 olmaqla iki növü vardır. Tip 2 diabet daha çox rast gəlinir və əsasən həyat tərzi faktorları ilə əlaqələndirilir. Diabet xəstəliyi olan insanlarda qan şəkərinin səviyyəsi yüksəlir, bu isə uzun müddət ərzində ürək xəstəlikləri, böyrək problemləri və göz xəstəlikləri kimi ağırlaşmalara səbəb ola bilər. Şəkərli diabetin əlamətləri arasında tez-tez susamaq, tez-tez sidiyə çıxma, ani çəki itkisi və görmə problemləri vardır. Müalicə prosesinə qidalanmanın nizamlanması, fiziki aktivlik və dərman müalicəsi daxildir.
3. Xərçəng
Xərçəng bədənin müxtəlif hissələrində hüceyrələrin nəzarətsiz şəkildə bölünüb çoxalması ilə xarakterizə olunan bir xəstəlikdir. Dünyada ölüm səbəbləri arasında ikinci yerdədir və müxtəlif növləri vardır, ən çox rast gəlinənlərdən bəziləri ağciyər, süd vəzi, kolon və prostat xərçəngləridir. Xərçəngin yaranmasında genetik faktorlar, siqaret çəkilməsi, radiasiya və bəzi kimyəvi maddələr mühüm rol oynayır. Xərçəngin erkən mərhələdə aşkarlanması müalicənin uğurla nəticələnmə ehtimalını artırır. Müalicə üsulları arasında cərrahiyyə, kimyaterapiya və radiasiya müalicəsi yer alır.
4. Xroniki tənəffüs yolu xəstəlikləri
Xroniki tənəffüs yolu xəstəlikləri, xüsusilə xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi (XOAX) və astma, dünyada ən çox yayılan xəstəliklər arasındadır. Bu xəstəliklər adətən uzun müddət davam edən hava çirkliliyi, siqaret çəkmə və genetik faktorlarla əlaqədardır. Xəstəliyin əlamətləri arasında nəfəs darlığı, öskürək və nəfəs almaqda çətinlik vardır. Müalicə tənəffüs yolunun rahatladılmasına yönəlmiş dərmanlar, həyat tərzinin dəyişdirilməsi və fizioterapiya vasitəsilə həyata keçirilir. Müntəzəm həkim nəzarəti və düzgün müalicə ilə bu xəstəliklərin təsirlərini minimuma endirmək mümkündür.
5. Alzheymer xəstəliyi
Alzheymer xəstəliyi yaşlı insanlarda ən çox rast gəlinən sinir sistemi xəstəliklərindən biridir və əsasən yaddaş, düşüncə və davranış problemlərinə səbəb olur. Bu xəstəlik beyindəki hüceyrələrin tədricən məhv olması ilə xarakterizə olunur və müalicəsi hazırda yoxdur. Xəstəliyin risk faktorları arasında yaşlanma, genetik meyillilik və bəzi həyat tərzi faktorları yer alır. Xəstəliyin erkən mərhələsində simptomları yüngül unutqanlıq və diqqət problemləridir, lakin zaman keçdikcə bu simptomlar ağırlaşır və gündəlik həyat fəaliyyətlərini yerinə yetirmək çətinləşir. Erkən diaqnoz və dəstəkləyici müalicə xəstələrin həyat keyfiyyətini artırmağa kömək edə bilər.
Bu xəstəliklər haqqında məlumatlı olmaq və onların qarşısını almaq üçün düzgün həyat tərzi seçimləri etmək sağlamlığımızı qorumaq üçün vacibdir. Sağlam qidalanma, müntəzəm fiziki aktivlik və siqaret kimi zərərli vərdişlərdən uzaq durmaq bu xəstəliklərin qarşısını almaq üçün ən təsirli üsullardan biridir.
