Öskürəyin 5 yaranma səbəbi
Öskürək insanların tez-tez qarşılaşdığı bir sağlamlıq problemidir. Bu refleks orqanizmin tənəffüs yollarını təmizləmək və müdafiə etmək məqsədi daşıyır. Öskürək adətən bədənimizin qıcıqlandırıcı maddələrə, infeksiyalara və digər narahatedici faktorlarına qarşı reaksiyasıdır. Onun səbəbləri müxtəlif ola bilər və bəzən ciddi xəstəliklərin əlaməti ola bilər. Bu yazıda öskürəyin yaranma səbəblərini daha ətraflı müzakirə edəcəyik. Öskürəyin səbəblərini daha yaxşı başa düşmək, onun müalicəsində və qarşısının alınmasında önəmli rol oynayır. Öskürəyin yaranma səbəblərinə nəzər yetirək.
1. Allergiya
Allergiya öskürəyin yaranma səbəblərindən biridir. Allergik reaksiyalar zamanı bədən, qida, polen, toz, heyvan tükü və ya digər allergenlərə qarşı həssaslıq göstərir. Bu zaman immun sistemimiz allergenlərlə mübarizə apararaq tənəffüs yollarını qıcıqlandırır və öskürək refleksi yaranır. Allergik öskürək adətən bəlğəmsiz və quru olur, lakin bəzi hallarda öskürəkdən əlavə burun axması, gözlərin qızarması və qaşınma kimi əlamətlər də müşahidə edilə bilər. Allergik reaksiyalar bəzən astma ilə qarışdırıla bilər, çünki hər iki halda da nəfəs darlığı və öskürək ola bilər. Bu səbəbdən, dəqiq diaqnoz üçün həkimə müraciət etmək vacibdir. Allergik öskürək müalicə edilməzsə gündəlik həyatı narahat edə və həyat keyfiyyətini azalda bilər.
2. Tütün məhsulları
Tütün məhsulları öskürəyin digər yayılmış səbəblərindəndir. Siqaret çəkmək və passiv siqaret tüstüsü tənəffüs yollarını ciddi şəkildə zədələyir. Tütün tüstüsü tənəffüs yollarında iltihab yaradır və nəticədə xroniki öskürək yaranır. Siqaret çəkən insanlarda bronxit və ağciyər xərçəngi riski də artır. Passiv siqaret tüstüsünə məruz qalmaq da oxşar təsir göstərir və öskürəyə səbəb olur. Bu səbəbdən, tütün məhsullarından uzaq durmaq və siqareti tərgitmək öskürəyin qarşısını almaqda vacibdir. Siqaret tüstüsü tənəffüs yollarında qıcıqlanma yaradır və bəlğəm əmələ gətirir. Bu vəziyyət xroniki hala gələrsə, ağciyərlərin funksiyasını pozaraq ciddi sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər.
3. Mədə turşusu və reflüks
Qastroözofageal reflüks xəstəliyi (GERX) də öskürəyin səbəblərindən biridir. Bu xəstəlik zamanı mədə turşusu yemək borusuna geri qayıdır və tənəffüs yollarını qıcıqlandıraraq öskürəyə səbəb olur. GERX xəstəliyində öskürək adətən yatarkən və ya yeməkdən sonra artar. Bu hal xəstələr üçün çox narahatedici ola bilər. GERX xəstəliyinin müalicəsi üçün pəhriz dəyişikliyi, həyat tərzi dəyişiklikləri və dərmanlar istifadə edilə bilər. Mədə turşusunun tənəffüs yollarına təsiri azaldıqda öskürək də azalır. GERX-in müalicəsi üçün həkimə müraciət etmək vacibdir, çünki uzun müddət müalicə olunmayan reflüks xəstəliyi ciddi ağciyər problemlərinə yol aça bilər. GERX xəstələri qida qəbulundan sonra dərhal yatmamalı və turşulu qidalardan uzaq durmalıdırlar.
4. Stress və psixoloji faktorlar
Stress və psixoloji faktorlar da öskürəyə səbəb ola bilər. Emosional stress, narahatlıq və digər psixoloji faktorlar bəzən öskürək refleksini tətikləyə bilir. Bu cür öskürək adətən funksional öskürək kimi tanınır və hər hansı bir fiziki səbəb olmadan meydana gələ bilər. Stress zamanı bədəndə artan adrenalinin təsiri ilə tənəffüs yollarında qıcıqlanma baş verir və öskürək yarana bilər. Funksional öskürək adətən bəlğəmsiz və quru olur. Bu növ öskürək stresin idarə olunması və psixoterapiya vasitəsilə azaldıla bilər. Psixoloji faktorların yaratdığı öskürək bəzən uzun müddət davam edə bilər və gündəlik həyatda narahatlığa səbəb ola bilər. Bu halda mütəxəssis yardımı və stress idarəetmə texnikalarının öyrənilməsi vacibdir. Stressin və emosional narahatlığın azaldılması öskürək refleksinin də azalmasına kömək edə bilər.
5. Astma
Astma öskürəyin yaranma səbəblərindən biridir. Bu xəstəlik tənəffüs yollarının daralması və iltihabı ilə xarakterizə olunur. Astma xəstələrində öskürək adətən gecə saatlarında və ya fiziki fəaliyyət zamanı artır. Astma tənəffüs yollarının həssaslığını artırır və bu da öskürək, nəfəs darlığı və xırıltı ilə nəticələnir. Astmanın müalicəsi adətən inhaler və digər dərmanlarla aparılır. Astma xəstələri öskürəyin qarşısını almaq üçün tənəffüs yollarını qıcıqlandıran maddələrdən uzaq durmalıdırlar. Bu xəstəlik zamanı öskürək davamlı və narahatedici ola bilər. Astma xəstələri üçün düzgün müalicə və nəzarət vacibdir, çünki bu, öskürəyin tezliyini və şiddətini azaltmağa kömək edir. Astma xəstələrinin həyat keyfiyyətini artırmaq üçün mütəmadi olaraq həkim nəzarətində olmaları vacibdir.
