Özgüvənin müsbət və mənfi tərəfləri nələrdir?

Özgüvən bir insanın öz qabiliyyətlərinə və dəyərlərinə inamını əks etdirir. Bu xüsusiyyət şəxsi inkişaf, iş həyatı və sosial əlaqələr baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır. Lakin özgüvənin hər zaman müsbət nəticələr vermədiyini də qeyd etmək lazımdır. Aşırı özgüvən bəzən ciddi problemlərə yol aça bilər və insanın özünü və ətrafını doğru qiymətləndirməsinə mane ola bilər. Bu yazıda özgüvənin müsbət və mənfi tərəflərini daha detallı araşdıracağıq, eyni zamanda, onun necə düzgün şəkildə idarə olunması barədə məlumat verəcəyik.

Özgüvənin müsbət tərəfləri

Özgüvənin müsbət təsirləri şəxsi və peşəkar həyatda böyük əhəmiyyət kəsb edir. Aşağıda özgüvənin bir sıra müsbət tərəflərinə toxunuruq:

1. Liderlik və inam: Özgüvənli insanlar təbii olaraq liderlik qabiliyyətlərinə malik olurlar. Onlar başqalarının gözündə etibarlı və güvənilən bir şəxs kimi görünürlər, bu da insanları arxasınca aparmağı və komandalara liderlik etməyi asanlaşdırır. Özgüvən komanda üzvlərinə nümunə olmaq və daha yaxşı nəticələr əldə etmək üçün lazım olan qətiyyət və iradəni təmin edir.
2. Risk alma bacarığı: Müsbət özgüvən insanların yeni risklərə açıq olmasına kömək edir. Bu risklər iş həyatında yeni layihələrə başlamaqdan şəxsi həyatda yeni maraqlar kəşf etməyə qədər müxtəlif sahələrdə ola bilər. Özgüvəni yüksək olan insanlar çətinliklərdən qorxmur və uğur qazanmaq üçün mübarizə aparmağa daha hazırlıqlı olurlar.
3. Effektiv ünsiyyət: Özgüvənli insanlar öz fikirlərini daha rahat və aydın şəkildə ifadə edə bilirlər. Bu iş görüşmələrindən tutmuş gündəlik sosial əlaqələrə qədər hər bir sahədə mühüm rol oynayır. Özgüvən ünsiyyəti gücləndirir, qarşı tərəfə təsirli mesajlar verməyi asanlaşdırır və başqaları ilə münasibətləri daha da inkişaf etdirir.
4. Motivasiya və əzm: Özgüvənli insanlar qarşılarına qoyduqları məqsədlərə çatmaq üçün daha motivasiyalı və inadkar olurlar. Onlar özlərinə olan güvənlərinə görə hədəflərinə çatmaq üçün lazım olan hər bir addımı atmağa hazırdırlar. Bu isə şəxsi və peşəkar uğurlara gedən yolu qısaldır.
5. Stresslə mübarizə: Özgüvən, həm də çətin vəziyyətlərdə stresslə mübarizə aparmaq üçün güclü bir vasitədir. İnsanın öz bacarıqlarına inamı olduqda hər hansı bir çətinliyə daha müsbət yanaşır və problemləri həll etmək üçün daha rasional və soyuqqanlı davranır.

Özgüvənin mənfi tərəfləri

Özgüvənin həddindən artıq olmas, bəzi mənfi nəticələrə də səbəb ola bilər. Aşağıda özgüvənin mənfi tərəflərinə dair nümunələr göstərilir:

1. Reallıqdan uzaq qərarlar: Həddindən artıq özgüvən insanın reallıqla əlaqəsini itirməsinə səbəb ola bilər. İnsan öz bacarıqlarını həddən artıq qiymətləndirə bilər və bu da səhv qərarların verilməsinə, hətta işdə və şəxsi həyatda böyük uğursuzluqlara gətirib çıxara bilər. Bu iş dünyasında maliyyə itkilərinə, şəxsi həyatda isə münasibətlərin zədələnməsinə səbəb ola bilər.
2. Tənqid qəbul etməmək: Özgüvəni həddindən artıq olan insanlar adətən tənqidi qəbul etməkdə çətinlik çəkirlər. Onlar özlərini hər zaman haqlı görür və başqalarının fikirlərini nəzərə almırlar. Bu isə onlarla ünsiyyətdə olan insanların məyus olmasına, hətta sosial münasibətlərin zəifləməsinə səbəb olur.
3. Təkəbbür və eqoizm: Həddindən artıq özgüvən insanı eqoist və təkəbbürlü edə bilər. Belə insanlar bəzən başqalarının fikirlərinə və hislərinə dəyər vermədən öz fikirlərini üstün tuturlar. Bu isə həm işdə, həm də şəxsi münasibətlərdə problemlərin yaranmasına gətirib çıxarır.
4. Təhlükəli risklər alma: Özgüvəni yüksək olan insanlar bəzən həddindən artıq risklər almağa meyilli olurlar. Onlar öz bacarıqlarına güvəndikləri üçün düşünmədən risklərə atıla bilərlər. Lakin bu risklər həmişə müsbət nəticələr vermir və insanları böyük itkilərə məruz qoya bilər.
5. Səhvlərdən dərs almamaq: Aşırı özgüvən bəzən insanın öz səhvlərindən dərs almamasına səbəb olur. Belə insanlar özlərini hər zaman haqlı gördükləri üçün yenidən eyni səhvləri təkrarlayır və nəticədə davamlı olaraq uğursuzluğa düçar olurlar.

Özgüvənin düzgün idarə edilməsi

Özgüvənin düzgün idarə olunması həm şəxsi, həm də peşəkar inkişaf baxımından vacibdir. Özgüvənin balanslı səviyyədə saxlanılması insanın özünü daha real qiymətləndirməsinə, tənqidləri qəbul etməsinə və daha ağıllı qərarlar verməsinə imkan yaradır.

1. Tənqidlərə açıq olmaq: Özgüvənli olmaqla yanaşı, insan özünə tənqidi yanaşmağı da bacarmalıdır. Başqalarının fikirlərinə açıq olmaq və səhvlərdən dərs almaq insanın inkişafını təmin edir. Bu balanslı özgüvənin əsas göstəricilərindən biridir.
2. Reallığa uyğun qərarlar vermək: İnsan hər hansı bir qərar qəbul edərkən öz bacarıqlarını və resurslarını obyektiv şəkildə qiymətləndirməli və reallığa uyğun davranmalıdır. Özgüvənli olmaq insanı risk almağa həvəsləndirsə də, bu risklərin ağıllı şəkildə alınması vacibdir.
3. Empatiya bacarığını inkişaf etdirmək: Özgüvənli insanlar başqalarının hiss və fikirlərinə dəyər verərək empatiya bacarığını inkişaf etdirməlidir. Empatiya insanın sosial münasibətlərini gücləndirir və başqaları ilə daha sağlam əlaqələr qurmasına kömək edir.
4. Hər zaman öyrənməyə açıq olmaq: Düzgün idarə olunan özgüvən insanı hər zaman öyrənməyə açıq saxlayır. Özünə güvənən insanın hər hansı bir mövzuda inkişaf etmək üçün daima öyrənməyə çalışması onun davamlı uğur qazanmasına şərait yaradır.

Nəticə

Özgüvən həyatın hər sahəsində uğur qazanmaq üçün vacib olan bir xüsusiyyətdir. Lakin, bu xüsusiyyət balanslı şəkildə olmalıdır, çünki həddindən artıq özgüvən mənfi nəticələr doğura bilər. Özgüvənin müsbət tərəfləri liderlik qabiliyyəti, risk alma bacarığı və effektiv ünsiyyət kimi özünü göstərsə də, mənfi tərəflər arasında reallıqdan uzaq qərarlar vermək və tənqidi qəbul edə bilməmək yer alır. Düzgün idarə olunan özgüvən insanın həm özünü, həm də ətrafını daha yaxşı anlamaq və daha uğurlu olmaq yolunda əhəmiyyətli bir vasitədir.