Saç tökülməsinin əsas səbəbləri nələrdir?
Saç tökülməsi həm qadınlar, həm də kişilər arasında geniş yayılmış bir problemdir və bir çox fərqli səbəbdən qaynaqlana bilər. Saçın təbii dövründə müəyyən miqdarda saç itirmək normal olsa da, bu proses qeyri-adi miqdarda baş verdikdə saç tökülməsi problemi ortaya çıxır. Bəzi insanlarda saç tökülməsi yaşa bağlı olsa da, digərlərində genetik faktorlar, stress, hormonal dəyişikliklər və hətta yanlış qidalanma kimi səbəblər də bu problemi gücləndirə bilər. Saç tökülməsi problemi ilə qarşılaşanlar üçün saçların tökülməsinə səbəb olan faktorlara dair məlumatlı olmaq vacibdir. Bu yazıda saç tökülməsinin əsas səbəbləri və onların aradan qaldırılması yolları haqqında geniş məlumat verəcəyik.
Genetik faktorlar
Genetik faktorlar saç tökülməsinin ən yayılmış səbəblərindən biridir. Əgər ailənizdə erkən yaşda saç tökülməsi problemi olanlar varsa, bu vəziyyətin sizdə də ortaya çıxma ehtimalı yüksəkdir. Genetik saç tökülməsi ən çox androgenetik alopesiya olaraq tanınır və həm kişilər, həm də qadınlarda görülə bilər. Bu tip saç tökülməsi saç folikullarının hormonlara həssas olması ilə əlaqəlidir və zaman keçdikcə saçların incəlməsi ilə nəticələnir. Genetik faktorların səbəb olduğu saç tökülməsi, adətən başın ön və üst hissələrində başlayır və tədricən digər bölgələrə yayılır. Genetik saç tökülməsi ilə mübarizə aparmaq üçün xüsusi şampunlar, losyonlar və hətta dərman müalicələri istifadə edilə bilər. Lakin bu müalicələr tamamilə problemi həll etməsə də, tökülmə sürətini azalda bilər. Genetik səbəbdən olan saç tökülməsi üçün ən effektiv həll yollarından biri də saç əkimi prosedurudur.
Hormon dəyişiklikləri və tiroid problemləri
Hormonların bədəndə çox sayda funksiyası var və saç sağlamlığı da onlardan biridir. Hormon dəyişikliyi, xüsusilə də qadınlarda, saç tökülməsinə səbəb ola bilər. Qadınlarda doğum, hamiləlik və menopoz kimi dövrlər hormonal dəyişikliklərin baş verdiyi mərhələlərdir və bu dövrlərdə saç tökülməsi müşahidə edilə bilər. Eyni zamanda, tiroid hormonlarının bədəndə normadan az və ya çox ifraz edilməsi də saç tökülməsi probleminə yol aça bilər. Tiroid disbalansı saçın qalınlığını və sağlamlığını mənfi təsir edən problemlər yarada bilər. Tiroid funksiyaları ilə əlaqəli problemlər aşkar edildikdə həkim tərəfindən təyin olunan müalicə üsulları ilə saç tökülməsini azalda və hətta dayandıra bilərsiniz.
Qidalanma və vitamin əskikliyi
Sağlam qidalanma saçların güclü və sağlam qalması üçün vacib şərtlərdən biridir. Saç folikulları davamlı olaraq yenilənir və bu proses üçün müəyyən vitamin və mineralların bədəndə kifayət qədər olması tələb olunur. Xüsusilə, dəmir, sink, B vitamini, D vitamini və protein əskikliyi saç tökülməsinə səbəb ola bilər. Vegeterian və ya vegan qidalanma tərzini seçənlərdə bu problemlər daha çox müşahidə oluna bilər, çünki bəzi vitamin və minerallar yalnız heyvani mənşəli qidalarda mövcuddur. Qidalanmanı düzgün planlaşdırmaq və lazım olduqda vitamin əlavələri qəbul etmək saç tökülməsinin qarşısını almağa kömək edə bilər. Sağlam bir pəhrizlə yanaşı, kifayət qədər su içmək və nəmləndirməyə diqqət etmək də saçların sağlam qalmasında mühüm rol oynayır.
Stress və psixoloji problemlər
Stress bədənimizin müxtəlif sistemlərinə təsir edərək saç sağlamlığını da risk altına qoyur. Xroniki stress kortizol hormonunun səviyyəsini artıraraq saç folikullarının zəifləməsinə və saç tökülməsinə səbəb ola bilər. Stress səbəbiylə saç tökülməsi ən çox telogen effluvium adlanan bir problemə yol açır, yəni saçın böyümə dövrü kəsilir və vaxtından əvvəl tökülmə başlayır. Uzunmüddətli stress və psixoloji problemlər yalnız saç tökülməsi deyil, həm də saçların rəng dəyişdirməsi və incəlməsinə səbəb ola bilər. Stressin idarə edilməsi üçün yoqa, meditasiya və ya idman kimi fəaliyyətlər faydalı ola bilər. Psixoloji problemlər zamanı isə mütəxəssislə danışmaq tövsiyə olunur, çünki bu stressin mənfi təsirlərini azaltmağa kömək edə bilər.
Dərmanların təsiri
Bəzi dərmanlar, xüsusilə də xərçəng müalicəsi, depressiya, qan təzyiqi və hormonal müalicələr üçün istifadə olunan dərmanlar saç tökülməsinə səbəb ola bilər. Kimyəvi terapiya və radiasiya müalicəsi zamanı saç folikulları zədələnir və nəticədə saç tökülməsi sürətlənir. Dərman müalicələri nəticəsində yaranan saç tökülməsi, adətən müvəqqəti olur və müalicə bitdikdən sonra saçlar yenidən normal böyüməyə başlayır. Lakin bəzi hallarda saç folikulları tam bərpa olunmur. Dərmanların təsiri ilə bağlı saç tökülməsi problemi yaşayanlar həkimləri ilə məsləhətləşərək digər alternativ müalicə metodları haqqında məlumat əldə edə bilərlər.
Saç baxım vərdişləri və kimyəvi təsirlər
Saçları düzgün qulluq etməmək də saç tökülməsinin səbəblərindən biridir. Kimyəvi saç boyaları, saç düzləşdiricilər və yüksək temperaturlu fenlərin tez-tez istifadəsi saçların strukturunu zəiflədə bilər. Bəzi insanlar saçlarını çox sıx toplamaq, örmək və ya dəstəkləmək kimi vərdişlərə malikdirlər ki, bu da saçların kökdən zəifləməsinə səbəb olur. Kimyəvi məhsullar, xüsusilə ammonyak və peroksid tərkibli saç boyaları saç tökülməsinə səbəb ola bilər. Saçlara düzgün qulluq etmək, zərərli kimyəvi maddələrdən mümkün qədər uzaq olmaq və istilik alətlərinin istifadəsini məhdudlaşdırmaq saç sağlamlığını qorumaq üçün vacib addımlardır.
Düzgün yuxu və həyat tərzi
Yuxusuzluq bədənin enerji səviyyələrini və hormonal balansını mənfi təsir edir ki, bu da saç tökülməsinə səbəb ola bilər. Saçların sağlam qalması üçün düzgün yuxu rejiminə riayət etmək və keyfiyyətli yuxu almaq mühüm əhəmiyyət daşıyır. Həmçinin, qeyri-sağlam həyat tərzi, məsələn, siqaret çəkmək və alkoqol qəbul etmək də saç tökülməsini sürətləndirə bilər. Hər gün kifayət qədər yuxu almaq və sağlam həyat tərzi seçmək, saç tökülməsini önləməyə və saçların sağlamlığını qorumağa kömək edir.
Bu sadalanan amillər saç tökülməsinin əsas səbəbləridir və hər biri ayrı-ayrılıqda saç sağlamlığını təhlükə altına sala bilər. Saç tökülməsinin qarşısını almaq üçün hər bir səbəbi diqqətlə nəzərə almaq və uyğun müalicə yollarını araşdırmaq vacibdir.
