Sosializm və Kapitalizm arasındakı fərqlər nələrdir?
Sosializm və Kapitalizm iki müxtəlif iqtisadi və siyasi sistemdir. Bu iki sistem arasındakı əsas fərqləri aşağıdakı kimi izah etmək olar:
- Mülkiyyət məfhumu:
- Sosializm: Bu sistemdə mülkiyyət ümumiyyətlə dövlət tərəfindən idarə olunur. Sənaye və istehsal vasitələri, yer və digər əsas resurslar cəmiyyət üçün ictimai mülkiyyət hesab olunur.
- Kapitalizm: Kapitalizmdə mülkiyyət fərdi və ya korporativdir. Şəxslər və şirkətlər öz mülkiyyətlərini idarə edərək, onlardan fayda əldə etməyə çalışırlar.
- İqtisadiyyatın idarə edilməsi:
- Sosializm: Bu sistemdə iqtisadiyyatın idarə olunması üçün dövlət planlaşdırması əsas götürülür. Dövlət istehsal, qiymətlər və təchizatı tənzimləyir.
- Kapitalizm: Burada isə bazar iqtisadiyyatı hakimdir. Qiymətlər və təchizat tələb və təklif qanunlarına əsasən tənzimlənir.
- Gəlir bölgüsü:
- Sosializm: Bu sistemdə gəlirin daha bərabər bölgüsünə üstünlük verilir. Dövlət sosial xidmətlər, təhsil və sağlamlıq kimi sahələrdə daha çox investisiya edir.
- Kapitalizm: Kapitalist sistemdə gəlirin bölgüsü daha çox fərdi təşəbbüs və uğura əsaslanır. Yüksək gəlirli insanların və şirkətlərin daha çox fayda əldə etməsi mümkündür.
- İqtisadi fəaliyyət və motivasiya:
- Sosializm: Bu sistemdə işçilərin motivasiyası, adətən, cəmiyyətə xidmət etmək və ictimai rifahı artırmaq kimi ümumi məqsədlərə bağlıdır.
- Kapitalizm: Kapitalist sistemdə fərdi motivasiya və qazanc məqsədi daha çox ön plandadır. Şəxslər və şirkətlər öz maliyyə vəziyyətlərini yaxşılaşdırmaq üçün çalışırlar.
- Hökumətin rolu:
- Sosializm: Sosialist sistemdə hökumət daha aktiv rol oynayır. İqtisadi və sosial siyasətlər üzrə qərarlar dövlət tərəfindən verilir.
- Kapitalizm: Kapitalizmdə hökumətin rolunu iqtisadiyyatda müdaxilə etməmək üzrə daha çox həddində saxlamaq istiqamətindədir.
Bu fərqlər sosializm və kapitalizmin əsas təməl daşlarını təşkil edir və hər iki sistem özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir. Hər ikisi də öz mənfi və müsbət cəhətləri ilə cəmiyyətlərə müxtəlif təsirlər göstərir.
