Yodun faydaları nələrdir?
Yod insan orqanizmi üçün son dərəcə vacib olan bir mineraldır və tiroid hormonlarının istehsalında əsas rol oynayır. Bu hormonlar maddələr mübadiləsini tənzimləyir, beyin inkişafına kömək edir və ümumi sağlamlığın qorunmasına töhfə verir. Yod çatışmazlığı ciddi sağlamlıq problemlərinə, o cümlədən zehni zəiflik, inkişaf geriliyi və tiroid pozğunluqlarına səbəb ola bilər. Yod qəbulunu düzgün miqdarda təmin etmək üçün dəniz məhsulları, yodlu duz və bəzi südlü məhsullar kimi qidalar ən yaxşı mənbələrdir. Bu yazıda yodun faydalarına daha geniş nəzər salacağıq və onun orqanizmimizə olan əhəmiyyətini daha dərindən araşdıracağıq.
1. Tiroid hormonlarının istehsalını dəstəkləyir
Yod tiroid hormonlarının – tiroksin (T4) və triiodotironin (T3) – əsas komponentidir. Bu hormonlar bədənimizin maddələr mübadiləsini tənzimləyir və enerji istehsalına kömək edir. Tiroid funksiyasının düzgün işləməsi üçün kifayət qədər yod qəbul etmək vacibdir, çünki yod çatışmazlığı tiroidin böyüməsinə və guatr xəstəliyinə səbəb ola bilər. Uşaqlarda yodun çatışmazlığı zehni inkişafın ləngiməsinə gətirib çıxara bilər. Yetişkinlərdə isə yod çatışmazlığı yorğunluq, saç tökülməsi və dəri problemlərinə səbəb ola bilər. Yodun balanslı qəbul edilməsi tiroidin sağlam işləməsini və hormonların düzgün istehsalını təmin edir.
2. Beyin inkişafına və koqnitiv funksiyalara təsir edir
Yod, xüsusilə hamiləlik dövründə və uşaqlıqda beyinin inkişafı üçün vacibdir. Hamilə qadınların yod çatışmazlığı körpənin beyin inkişafında ciddi problemlərə, o cümlədən aşağı IQ və öyrənmə çətinliklərinə səbəb ola bilər. Uşaqların koqnitiv funksiyalarının inkişafı üçün də yodun əhəmiyyəti böyükdür. Mütəmadi yod qəbulu uşaqlarda öyrənmə qabiliyyətini və zehni funksiyaları yaxşılaşdırır. Beynin sinir hüceyrələrinin inkişafında yodun vacib rolu onun sağlam böyüməsi və funksional olması üçün zəruridir. Yod çatışmazlığı isə koqnitiv geriləmələrə və zehni zəifliklərə yol aça bilər.
3. Metabolizmin sürətləndirilməsi və enerji istehsalının artırılması
Yod maddələr mübadiləsinin sürətini artıraraq bədənimizdə enerji istehsalını stimullaşdırır. Tiroid hormonları bədənin hüceyrələrində enerji yaratmaq üçün qidalardan istifadə etməsinə kömək edir. Bu bədən çəkisinin tənzimlənməsi və enerji səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün vacibdir. Yod çatışmazlığı olan şəxslərdə maddələr mübadiləsi yavaşlayır, bu da çəki artımına və enerji səviyyəsinin aşağı düşməsinə səbəb olur. Müntəzəm yod qəbulu maddələr mübadiləsinin sürətlə işləməsini təmin edərək fiziki aktivliyi artırır və ümumi sağlamlığı dəstəkləyir.
4. İmmunitet sisteminin gücləndirilməsi
Yod orqanizmin immun sisteminin gücləndirilməsində də əhəmiyyətli rol oynayır. O mikrobların və zərərli bakteriyaların bədənə təsirini azaltmağa kömək edir. Yodlu qidaların qəbulu infeksiyalara qarşı müqaviməti artıraraq bədənin daha yaxşı müdafiə olunmasını təmin edir. Bu mineralın antibakterial xüsusiyyətləri immunitet sisteminin zərərli mikroorqanizmlərlə mübarizədə effektivliyini artırır. Beləliklə, yod qəbul etmək immunitetin güclü qalmasına və sağlamlığın qorunmasına kömək edir.
5. Hamiləlik dövründə sağlamlıq üçün vacibdir
Hamilə qadınlar üçün yodun qəbulu həm ana, həm də körpə üçün olduqca vacibdir. Yod çatışmazlığı hamiləlikdə ciddi sağlamlıq problemlərinə, o cümlədən düşüklərə və körpənin inkişafında pozğunluqlara səbəb ola bilər. Hamilə qadınların yodlu duzdan və yod mənbəyi olan qidalardan kifayət qədər istifadə etməsi körpənin sağlam inkişafını dəstəkləyir. Bu mineral, həm də ananın hormonal balansının qorunmasında vacib rol oynayır və hamiləlik dövründə əhval-ruhiyyə pozğunluqlarının qarşısını alır.
6. Dəri, saç və dırnaq sağlamlığını yaxşılaşdırır
Yod dəri, saç və dırnaq sağlamlığının qorunmasında mühüm əhəmiyyətə malikdir. Dəri hüceyrələrinin yenilənməsinə kömək edir və dərinin parlaq görünməsini təmin edir. Saçların sağlam qalması üçün də yod vacibdir. Yod çatışmazlığı saç tökülməsinə və zəif saç strukturuna səbəb ola bilər. Dırnaqların möhkəm və sağlam qalması üçün yod qəbulu böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu mineralın antioksidant xüsusiyyətləri dərinin cavan qalmasına və saçların təbii parıltısını qorumağa kömək edir.
7. Antibakterial və antiseptik xüsusiyyətləri ilə tanınır
Yodun antibakterial və antiseptik xüsusiyyətləri onun zərərli mikroblarla mübarizədə təsirli olmasını təmin edir. Bu xüsusiyyətlər yodun kiçik yaraların sağalmasında və infeksiyaların qarşısının alınmasında istifadə edilməsini mümkün edir. Dəri problemləri zamanı yod məhlulu istifadə etmək mikrobları öldürərək sağalma prosesini sürətləndirir. Yodun antiseptik təsiri, həm də infeksiyaların yayılmasının qarşısını alır və yaranın təmiz saxlanmasına kömək edir.
8. Qalxanabənzər vəzi xərçənginin qarşısının alınmasında rol oynayır
Bəzi tədqiqatlar göstərir ki, yod qəbulu qalxanabənzər vəzi xərçənginin qarşısını almağa kömək edə bilər. Yodun qalxanabənzər vəzinin hüceyrələrinə olan müsbət təsiri bu xərçəng növünün inkişaf riskini azaltmağa kömək edir. Həmçinin, yodun antioksidant xüsusiyyətləri hüceyrələrin zədələnməsini və mutasiyasını azaldaraq xərçəngin qarşısının alınmasına dəstək olur. Bu səbəbdən yodlu qidaların istehlakı və yodun düzgün miqdarda qəbulu qalxanabənzər vəzi sağlamlığı üçün vacibdir.
9. Qan dövranını və ürək sağlamlığını dəstəkləyir
Yod qan dövranını yaxşılaşdıraraq ürək-damar sisteminin sağlamlığını dəstəkləyir. Tiroid hormonlarının normal səviyyədə olması qan damarlarının elastikliyini və sağlamlığını təmin edir. Bu ürək ritminin tənzimlənməsinə və qan təzyiqinin normallaşmasına kömək edir. Yod çatışmazlığı olan şəxslərdə isə ürək ritm pozğunluqları və qan təzyiqi problemləri müşahidə edilə bilər. Yodun müntəzəm qəbulu ürək-damar sağlamlığının qorunmasına və ümumi fiziki vəziyyətin yaxşılaşmasına töhfə verir.
10. Bədən çəki nəzarətinə kömək edir
Yod bədən çəkisinin tənzimlənməsində və çəki artımının qarşısının alınmasında vacib rol oynayır. Maddələr mübadiləsinin sürətlənməsi nəticəsində yağ yandırılması artır və bədən çəkisi daha asan tənzimlənir. Yod çatışmazlığı olan şəxslərdə isə maddələr mübadiləsi yavaşlayır və çəki artımı daha sürətlə baş verə bilər. Bu səbəbdən, bədən çəkisinin idarə olunması üçün yodlu qidaların düzgün və balanslı şəkildə qəbulu vacibdir.
