Yupiter planeti haqqında 5 maraqlı fakt

Yupiter planeti Günəş sistemimizdəki ən böyük planetdir və onun özəllikləri həmişə alimləri və astronomiya həvəskarlarını heyran etmişdir. Bu yazıda Yupiter haqqında 5 maraqlı fakta nəzər salacağıq. Yupiterin möhtəşəm strukturu, qasırğaları və onun Günəş sistemindəki rolu bu planeti həqiqətən unikal edir. Bu bloqda Yupiterin sirli dünyasına bir səyahət edəcəyik. Günəş sistemimizin daimi bir möcüzəsi olan Yupiter öz qüsurları, gizli atmosferi və astronomları məftun edən təkamülü ilə diqqət çəkir.

1. Nəhəng qaz planeti

Yupiter Günəş sisteminin ən böyük planeti olaraq özünün qazdan ibarət tərkibi ilə tanınır. Qaz tərkibi hidrogen və heliumdan ibarətdir, bu da Yupiterin yüngül, lakin nəhəng bir quruluşa malik olmasına səbəb olur. Planetin diametri təxminən 142.984 kilometrdir, bu da Yeri 11 dəfə əhatə edə biləcək qədər böyükdür. Yupiterin kütləsi Günəş sisteminin digər bütün planetlərinin kütlələrinin cəmini aşır. Bu nəhəng ölçüləri və kütləsi ilə Yupiter Günəş sistemindəki ən möhtəşəm qaz nəhəngidir.

Yupiterin atmosferi də maraqlıdır. Planetin üst qatında əsasən hidrogen və helium qazları var. Bu qazlar Yupiterin rəngarəng zolaqlarını və ləkələrini yaradan bulud qatlarını əmələ gətirir. Buludların altında isə Yupiterin daxili quruluşu daha sıx və istidir. Planetin mərkəzində qazların sıxlaşdığı bir nüvə var. Bu nüvənin tərkibində dəmir, nikel və qayalıq maddələr olduğu düşünülür. Yupiterin nüvəsinin təzyiqi və temperaturu son dərəcə yüksəkdir, bu da planetin iç quruluşunu daha da maraqlı edir.

2. Möhtəşəm qasırğalar

Yupiterin ən məşhur xüsusiyyətlərindən biri büyük qırmızı ləkəsidir. Bu qasırğa Yupiterin ekvatorundan bir qədər cənubda yerləşir və təxminən 400 illik bir tarixə malikdir. Büyük qırmızı ləkə Yerdən də görülə bilən qədər böyük bir ölçüyə malikdir. Qasırğanın ölçüsü Yerin ölçüsündən üç dəfə böyükdür və sürəti saatda min kilometrə çata bilər. Bu qasırğanın mövcudluğu Yupiterin atmosferindəki qazların hərəkəti və enerji dinamikaları haqqında mühüm məlumatlar verir.

Büyük qırmızı ləkənin əmələ gəlməsi və davamlılığı alimlər arasında hələ də müzakirə mövzusudur. Bu qasırğa Yupiterin yüksək təzyiqli və sürətli atmosferinin nəticəsidir. Qasırğanın rəngi isə Yupiterin atmosferindəki kimyəvi maddələrin təsiri ilə yaranır. Büyük qırmızı ləkənin tədqiqi planetin atmosfer dinamikaları və qaz qatının daxili prosesləri haqqında əhəmiyyətli məlumatlar təmin edir.

3. Yupiterin peyki

Yupiterin ətrafında 79-dan çox ay dövr edir və bu say hələ də artmaqdadır. Bu aylardan ən məşhurları Io, Europa, Ganymede və Callisto’dur. Bu dörd böyük ay 1610-cu ildə Qalileo Qalilei tərəfindən kəşf edilmiş və “Galilean ayları” adını almışdır. Hər biri özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir və Yupiterin tədqiqatında mühüm rol oynayır.

Io Yupiterin ən yaxın böyük ayıdır və onun aktiv vulkanik fəaliyyəti ilə tanınır. Europa isə buzla örtülü bir səthə malikdir və altında maye su okeanının olması ehtimalı alimləri həyəcanlandırır. Ganymede Günəş sistemindəki ən böyük aydır və özünün maqnit sahəsinə malikdir. Callisto isə kraterlərlə dolu səthi ilə tanınır. Bu aylar Yupiterin tədqiqatı üçün yalnız astronomik maraq deyil, həm də Günəş sistemi və potensial yaşayış yerləri haqqında məlumatlar təmin edir.

4. Maqnit sahəsi

Yupiterin maqnit sahəsi Günəş sisteminin ən güclüsüdür və planetin ekvatorundan milyonlarca kilometr uzaqlığa qədər uzanır. Bu güclü maqnit sahəsi Yupiterin daxili quruluşunun bir nəticəsi olaraq yaranır və Günəş küləklərinə qarşı planeti qoruyur. Maqnitosfer Yupiterin aylarını və onların ətrafındakı kosmik mühiti də təsirləndirir, bu da ay tədqiqatları üçün mühüm bir amildir.

Yupiterin maqnit sahəsi onun daxilindəki metal maye hidrogenin hərəkəti ilə əlaqələndirilir. Bu maye hidrogen planetin daxilində yüksək təzyiq altında qalır və elektrik cərəyanları yaradaraq güclü bir maqnit sahəsi əmələ gətirir. Yupiterin maqnitosferi planetin ətrafında müxtəlif radio dalğaları və yüksək enerjili zərrəciklər yaradır, bu da alimlər üçün olduqca maraqlıdır.