İnternet haqqında 5 maraqlı məlumat

İnternetin tarixi və inkişafı 

İnternetin tarixi 20-ci əsrin ortalarından başlayır. İlk təmir işləri üçün ehtiyatan bu şəbəkədə elmi-tədqiqat sahələrində istifadə edilməyə başlanılıb. İlk internet protokolları məlumatların effektiv şəkildə ötürülməsi üçün yaradıldı. Bu protokollar internetin yaradılmasını qoydu və onun genişlənməsinə yol açdı.

1969-cu ildə ARPANET adlı ilk şəbəkənin yaradılması ilə internetin ilk qədəmləri atıldı. İlk etapda yalnız bir neçə universitet və tədqiqat mərkəzi bu şəbəkəyə qoşulmuşdu. 1980-ci illərə görə internet akademik və tədqiqat strukturları arasında geniş yayılmış bir vasitəyə çevrilmişdi.

İnternetin əsl inkişafı ildə 1990-cı ildə World Wide Web’in (WWW) qurulması ilə baş verdi. Tim Berners-Lee tərəfindən WWW yaradıldı, internetdən istifadəsini asanlaşdırdı və onu kütləvi istifadə üçün əlçatan etdi. Bu yenilik internetin kökümüzdəki rolu və təsirini dəyişdirdi. WWW ilə insanlar məlumatlara daha asan çata və onları paylaşa bildilər.

İnternetin inkişafı ilə birlikdə yeni texnologiya və xidmətlər də meydana çıxdı. E-poçt, sosial media platformaları, onlayn alış-veriş və digər xidmətlər internetin genişlənməsi ilə birlikdə inkişaf etdi. insanların geniş gündəlik işini asanlaşdırmaqdan tutmuş işni effektivləşdirməyə bir gücə oldu.

İnternetin inkişafı əlavə məlumatların ödənilməsi və işlənməsi sahəsində yeni imkanlar açdı. Bu məlumat texnologiyalarının inkişafı və “big data” kimi yeni anlayışların meydana çıxmasına səbəb oldu. Günümüzdə internet yalnız məlumat idarə etmir, həm də məlumatın emalı və təhlili üçün mühüm bir platformadır.

Dünyada internet istifadəsi 

Dünya miqyasında internet istifadəsi son onilliklərdə artıb. İnternet insanların həyat tərzini, iş tərzini və mədəniyyətini köklü şəkildə dəyişdirib. 2020-ci illərin əvvəlindən təxminən dünyanın 60%-dən çoxu internet istifadəçisi olub. Bu rəqəmlər internetin nə qədər geniş və hər yerində olduğunu göstərir.

İnternetin dünya üzrə inkişafı müxtəlif mədəniyyətlərin və cəmiyyətlərin bir-biriləri ilə daha yaxından tanış olmaq imkanı verir. Sosial media platformaları, bloqlar və forumlar insanların fikir və təcrübələrini paylaşdıqları əsas yerlərdəndir. Bu platformalardakı insanlar dünyanın hər bir yerindən olan insanlarla əlaqə qura bilirlər.

Onlayn platformalar və kurslar yer problemi olmadan təhsil almaq hər kəsə və zamandan asılı olaraq bilik əldə etmə imkanı verir. Bu, təhsilin daha əlçatan və demokratik olmasına kömək edir.

İnternetdən istifadəsinin artması iqtisadiyyatda yeni imkanlar yaradır. Onlayn ticarət, fərdi sahibkarlıq və uzaqdan işləmək kimi yeni iş modelləri internet vasitəsilə inkişaf etdirilib. Bu, həm işəgötürənlərə, həm də işçilərə daha çox seçim və imkan təqdim edir.

İnternetin geniş yayılması ilə birlikdə məlumatların sürətli dəyişməsi və inkişafı da mümkündür. Bu, cəmiyyət üçün  faydalıdır, amma bu yanlış məlumatların və şayiələrin artması riskini də artırır. İnternet resursları üçün məlumatın doğruluğunu yoxlamaq və fəaliyyətə başlamaq  mühüm məsələlərdir.

İnternetin iqtisadiyyatdakı rolu

İnternet müasir iqtisadiyyatda əsas rol oynayır. İnternetin köməyi ilə yeni iş modelləri, e-ticarət platformaları və onlayn xidmətlər inkişaf etdirilib. Bu yeniliklər iqtisadiyyatın strukturunu və tərzini dəyişdirib.

Onlayn ticarət iqtisadiyyatda ən böyük inkişaflardan biridir. E-ticarət platformaları istehlakçılara daha geniş məhsul çeşidini və rahat alış-veriş imkanlarını təqdim edir. İstehlakçılar üçün bu, daha çox seçim və rahatlıq etmək. Eyni zamanda, kiçik və orta miqyaslı bizneslər üçün yeni bazarlara giriş və istifadə bazasını artırmaq imkanları yaradır. İnternet asanlıqla pərakəndə satışı da dəyişdirib, bu imkan modeli və innovasiyanı artırır.

E-ticarətin inkişafı ilə yanaşı internet bazlı xidmətlər də inkişaf edir. Bu xidmətlər arasında onlayn bankçılıq, sığorta və müxtəlif abunə xidmətləri yer alır. İnternet vasitəsilə bu xidmətlərin təqdim edilməsi müştəriyə daha rahat və sürətli xidmət təqdim etməyə imkan verir.

İnternetin iqtisadiyyatdakı rolunu təhlil etmək qlobal iqtisadi inkişafı da təmin etmək deməkdir. İnternet dünya iqtisadiyyatını bir-biri ilə daha sıx bağlayıb. Bu, həm işgüzar əlaqələr üçün, həm də mədəni və iqtisadi mübadilələr üçün yeni imkanlar yaradır.

Texnoloji yeniliklər və internetin inkişafı ilə işgücü bazarı da dəyişməkdədir. Uzaqdan işləmək və frilans iş modeli kimi yeni iş forması insanların iş həyatına rahatlıq və seçim imkanı təqdim edir. Bu yeni iş modeli işgücü bazarını daha çox dinamik və fərqli edir.

İnternet, həmçinin startap mədəniyyətinin və yenilikçilik ekosisteminin inkişafa da böyük təkan verir. Yeni texnologiya və onlayn platformalar sürətli, gənc sahibkarlar və startaplar innovativ fikirləri daha rahat şəkildə reallaşdıra bilirlər. Bu, iqtisadiyyatda yenilikçiliyi və müstəqilliyi təmin edir.

İnternet təhlükəsizliyi və məxfilik 

İnternetin köməyi ilə birlikdə kiber təhlükəsizlik və məlumat məxfiliyi məsələləri də ön plana çıxır. Kiber etibarlılıq həm şəxs, həm də korporativ müəssisələr üçün mühüm bir məsələdir. Şəxsi məlumatların oğurlanması, maliyyə cinayətləri və kiber hücumlar kimi təhdidlər internet resurslarının idarə edilməsində əsas problemlərdəndir.

Şəxsi məlumatların işçilərinin internetdəki əsas hüquqlarından biridir. Bu, işçilərin məlumatlarının toplanması, əldə edilməsi və istifadəsi ilə qanunlar və qaydalarla tənzimlənir. İnternet istifadəçiləri şəxsi məlumatlarının necə işləndiyini və kimlər tərəfindən istifadə olunduğunu saxlamaq hüququna malikdir.

Məxfilik məsələləri sos ial və internet xidmətləri üçün media əsaslıdır. İstifadəçilərin paylaşdığı məlumatların və şəxsi məlumatların nədən qorunduğu, bu platformaların etibarlılığını və arasında inamı təmin edir. Məxfilik qaydaları və şəxsi məlumatların işçilərin hüquqlarının qorunması ilə yanaşı internet mühitini daha təhlükəsiz və etibarlı edir.

Kiber təhlükəsizlik, həmçinin korporativ dünyada da böyük zərər kəsb edir. Şirkətlər onların məlumatlarını qorumaq və kiber hücumların qarşısını almaq üçün geniş tədbirlər görməlidirlər. Bu, texnoloji təhlükəsizlik tədbirləri, işçilərin tədqiqi və məlumatların alınması kimi strategiyaları müəyyənləşdirir.

İnternet istifadəçiləri üçün məlumat məxfiliyini qoruyur, fərdi məsuliyyətlə idarə edir. Güclü resurslardan istifadə etmək, birləşməli linklərə və e-poçtlara diqqət yetirmək və məlumatların düzgün şəkildə saxlanması bu məsuliyyətlər arasındadır. İnternet resursları öz məlumatlarını qorumaq üçün lazımi tədbirləri görmə və məlumat təhlükəsizliyi haqqında məlumatlı olmalıdır.

Gələcəkdə internetin rolu

İnternetin inkişafı ilə bağlı rolu texnoloji yeniliklər və ictimai dəyişikliklərlə sıx bağlıdır. 5G texnologiyasının gəlişi internet sürətini xeyli artıracaq və yeni texnoloji imkanların qapılarını açacaq. Bu, öz növbəsində internetin daha da genişlənməsinə və yeni xidmət və məhsulların yaradılmasına təkan verir.

Gələcəkdə internet həyatın hər aspektində daha mühüm rol oynayacaq. İnternetin inkişafı internetlə əlaqəli ev avadanlıqlarının sayı artacaq. Bu texnologiya insanların gündəlik enerjisini daha rahat və effektiv istifadə etməyə kömək edəcək. Süni zəka və maşın öyrənməsi texnologiyalarının inkişafı ilə internet daha şəxsi və interaktiv bir təcrübə təklif edəcək.