Vitaminlər haqqında 8 eşitmədiyiniz məlumat

İnsan bədəni üçün həyatın bütün mərhələlərində vacib olan vitaminlər sağlamlığımızın və rifahımızın əsas bünövrələrindən biridir. Vitaminlər, bədənimizin düzgün işləməsi üçün lazım olan, lakin özümüz istehsal edə bilmədiyimiz mikronutrientlərdir. Bu səbəbdən onları müxtəlif qidalar və bəzən də əlavə qida məhsulları vasitəsilə əldə etməliyik.

Vitaminlərin təsnifatı və fərqli rolları

Vitaminlər iki əsas qrupa ayrılır: yağda həll olanlar və suda həll olanlar. Yağda həll olan vitaminlərə A, D, E və K vitaminləri daxildir. Bu vitaminlərin hər biri bədəndə müxtəlif funksiyaları yerinə yetirir. Məsələn, A vitamini görmə qabiliyyəti üçün, D vitamini isə sümüklərin sağlamlığı üçün vacibdir. E vitamini antioksidant kimi fəaliyyət göstərərək bədənimizi zərərli maddələrdən qoruyur, K vitamini isə qanın laxtalanması prosesində mühüm rol oynayır. Suda həll olan vitaminlər arasında B qrupu vitaminləri və C vitamini var. Bu vitaminlər, əsasən, enerji istehsalı, sinir sistemi sağlamlığı və immunitet sisteminin gücləndirilməsində önəmli rol oynayırlar. Məsələn, B12 vitamini əsəblərin sağlamlığı üçün, C vitamini isə dəmirin bədəndə daha yaxşı sovrulmasına kömək edir.

Vitaminlərin az bilinən tərəfləri

Bir çox insan vitaminlərin yalnız qidalarla əldə edilə biləcəyini düşünür, lakin bəzi vitaminlər, məsələn D vitamini günəş işığı vasitəsilə də bədənimizdə istehsal oluna bilər. Bundan əlavə, vitaminlərin qida ilə alınması və bədəndə necə sovrulduğunu göstərdiyi qida maddələrinin hazırlanma üsulu və qəbul edilən digər qidalarla əlaqədar dəyişə bilər. Məsələn, E vitamini zəngin qidaların qızardılması zamanı vitaminin bir hissəsinin itirilməsinə səbəb olur.

8 az bilinən fakt

1. A vitamini və görmə

   A vitamini yalnız göz sağlamlığı üçün deyil, həmçinin immunitet sistemi və dəri sağlamlığı üçün də vacibdir. Bu vitamin, özəlliklə gecə görüşünü gücləndirməkdə əhəmiyyətlidir.

   2. D vitamininin günəşlə əlaqəsi

      D vitamini, günəş işığına məruz qalmaqla bədəndə istehsal olunur. Bu, xüsusilə qış aylarında azalan günəş işığı səbəbilə əhəmiyyət qazanır. Günəş işığına çıxmadığımız zamanlarda bu vitaminin qida və ya əlavələr vasitəsilə alınması xüsusilə vacibdir.

   3. E vitamininin antioksidant rolu

      E vitamini güclü bir antioksidant olaraq tanınır. Bu vitamin, bədənin hüceyrələrini zədələyə biləcək azad radikallara qarşı qoruyucu bir təbəqə yaradır.

   4. B12 vitamininin bitki mənşəli qidalarla əlaqəsi

      B12 vitamini əsasən heyvan mənşəli qidalarda rast gəlinir. Bitki əsaslı qidalarda bu vitaminin olmaması vegeterian və veqanlar üçün B12 vitamininin əlavə qaynaqlarını axtarmaq zərurətini yaradır.

   5. C vitamininin dəmir sovrulması üzərindəki təsiri

      C vitamini, dəmirin bədən tərəfindən daha yaxşı əmilinməsinə kömək edir. Bu, xüsusilə dəmir çatışmazlığı anemiyası riski olan şəxslər üçün önəmlidir.

   6. Vitaminlərin fərqli formları

      Bəzi vitaminlər, məsələn, K vitamininin K1 və K2 kimi fərqli formaları vardır. Bu formaların hər biri fərqli qida mənbələrində tapılır və bədəndə fərqli funksiyalar yerinə yetirir.

   7. Vitaminlərin doza əhəmiyyəti

      Vitaminlərin çox miqdarda qəbul edilməsi də sağlamlıq üçün zərərli ola bilər. Məsələn, A və D vitaminlərinin həddindən artıq alınması toksik təsirlərə səbəb ola bilər.

   8. Vitaminlərin qarşılıqlı təsirləri

      Bəzi vitaminlər digər vitamin və minerallarla qarşılıqlı təsirlər göstərərək onların əmilimini gücləndirir və ya zəiflədir. Məsələn, E vitamini C vitamininin antioksidant təsirini artırır, lakin dəmirin əmilimi ilə problem yarada bilər.

   Bu məlumatlarla vitaminlərin insan sağlamlığı üçün nə qədər əhəmiyyətli olduğunu və onları necə düzgün qəbul etməyimizin vacibliyini daha yaxşı anlayırıq. Sağlam bir qidalanma rejimi və lazım olduqda əlavə vitamin dəstəyi ilə bədənimizi optimal sağlamlıq vəziyyətində saxlaya bilərik.